کاوش نفت در پناهگاه یخاب اصفهان، گامی برای تامین انرژی یا تهدیدی برای محیط زیست؟

به گزارش کنکاش فردا، یخاب در شمال شهر ابوزید آباد و شرق آران بیدگل، در شمال اصفهان، پناهگاه گونه‌های در خطر انقراضی چون جُبیر و یوز پلنگ آسیایی است؛ جایی در مجاورت «پارک ملی کویر» که به گفته کارشناسان محیط زیست، کریدور عبور حیات وحش از پارک ملی کویر به مناطق شرق اصفهان است؛ حالا آن طور که اداره حفاظت محیط زیست شهرستان آران و بیدگل به ایرنا گفته است، ۲ خط عملیات اکتشاف نفت و در مجموع ۲۵ کیلومتر یکی در جاده مرنجاب، در نزدیکی مرز پناهگاه حیات وحش و دیگری در داخل پناهگاه از چهارماه پیش شروع اما به گفته مقامات حفاظت محیط زیست، در زمان حاضر به دلیل ورود غیرقانونی به پناهگاه حیات وحش متوقف شده است.

ورود شرکت پیمانکارِ اکتشاف و لرزه نگاری به پناهگاه حیات وحش در حالی که از سوی حفاظت محیط زیست آران بیدگل غیر قانونی خوانده و به همین دلیل اعمال قانون و متوقف شده است، سخنگوی «مدیریت اکتشاف شرکت ملی نفت ایران» در گفت و گو با خبرنگار ایرنا، این ادعا را رد کرد و گفت: مجوزهای لازم محیط زیستی دراین زمینه گرفته شده و البته اکتشاف هم تمام شده است.

مجری این طرح لرزه نگاری و اکتشافی در پناهگاه حیات وحش یخاب و منطقه کویری چاه عروس ابوزید آباد، «مدیریت اکتشاف نفت» و برعهده پیمانکار آن شرکت بوده که به ایرنا گفته شده، از چهار ماه پیش در مناطق یاد شده، عملیات لرزه نگاری را در عمق ۱۷ متری زمین و در دو لاین آغاز کرده است.

اما فرای آنچه به گفته حفاظت محیط زیست شهرستان آران و بیدگل ورود غیر قانونی به پناهگاه حیات وحش یخاب خوانده می شود، نگرانی اصلی برخی کارشناسان محیط زیست، تبعات این عملیات اکتشافی برای حیات وحش و زیست بوم این منطقه است و از سویی دیگر برخی اهالی منطقه چاه عروس و فعالان محیط زیست نگران از دست رفتن سفره آب شیرین محدودی هستند که تنها با یک لایه گچی نازک از آب شور جدا شده و در فاصله ۸ متری از سطح زمین قرار دارد.

چاه عروس منطقه ای کویری در ۴۵ کیلومتری ابوزید آباد از توابع شهرستان آران بیدگل و در مجاورت با پناهگاه حیات وحش یخاب است؛ آنچه به گفته اهالی این منطقه برای آنها ارزشمند و حیاتی است، شاهرگ آب شیرینی است که می توان تنها با کندن گودالی با دست به آب شیرین سفره زیرزمینی رسید؛ سفره آب شیرینی که یک لایه گچی، آن را از لایه های آب شور جدا کرده است و نگرانی آنها حالا چاهک‌هایی است که برای عملیات لرزه نگاری واکتشاف، هر ۵۰ متر در لاینی به طول ۱۵ کیلومتر تا عمق ۱۷ متری زمین ایجاد شده اند.

به گفته اهالی و کشاورزان این منطقه، این حفاری‌ها و انفجارها می تواند موجب تخریب لایه گچی و از دست رفتن آب شیرین سفره محدود آب زیرزمینی منطقه چاه عروس شود که برای آنها حکم شاهرگ آب شیرین در کویر است.

در گزارش پیش رو، خبرنگار ایرنا کوشیده است، ابعاد این ماجرا را به روایت مقامات حفاظت محیط زیست، کارشناسان، اهالی چاه عروس و شرکت مدیریت اکتشاف شرکت ملی نفت ایران واکاوی کند.

این اقدام شاهرگ منابع آب شیرین منطقه چاه عروس را قطع می‌کند

در این پیوند ساربانی از اهالی و کشاورزان منطقه چاه عروس به ایرنا گفت: عملیات اکتشاف نفت در دو منطقه یکی در داخل پناهگاه و دیگری در خارج از آن و در حاشیه پناهگاه حیات وحش یخاب و محدوده زمین های کشاورزی ، جایی که منبع اصلی آب شیرین منطقه چاه عروس قرار دارد، انجام شده است.

وی با اشاره به ۴۰۰ هکتار زمین کشاورزی دیم کار در منطقه چاه عروس که از همین سفره آب زیرزمینی سیراب می شود، افزود: در وسط این منطقه کویری یک ذخیره آب شیرین داریم که در همین نقطه و در سر منبع آن ، لاینی به طول ۱۵ کیلومتر زده و شاهرگ های اصلی آب شیرین منطقه را نشانه گرفته اند. البته ما سعی کرده ایم مانع کار آنها در زمین های دیم کارمان شویم.

وی با اشاره به ادامه عملیات اکتشاف در پناهگاه حیات وحش یخاب که جزو عرصه های محیط زیست است، گفت: اداره حفاظت محیط زیست به دلیل اینکه شرکت پیمانکار مجوز لازم برای ورود به منطقه نداشته است، ادامه کار آنها را متوقف کرد.

به گفته وی این عملیات اکتشاف نفت در منطقه چاه عروس ، یک خط ۱۵ کیلومتری بوده که در هر ۵۰ متر، یک چاه ۱۷ متری زده شده است: یک لایه در عمق ۸ یا ۹ متری زمین داریم که باعث می شود آب شیرین را در خودش نگه دارد، اما برای حفر چاه هایی که مته برای ایجاد آنها تا عمق ۱۸ متر پایین می رود، این لایه سوراخ می شود و در عمق هم با یک انفجار، کارهای لرزه نگاری انجام می‌دهند. این اقدام شاهرگ منابع آب شیرین منطقه چاه عرو س را می‌زند.

ساربانی با تاکید بر اینکه چاه عروس در وسط کویر و منابع آب شیرین آن محدود است، ادامه داد: منبع آب شیرین این منطقه با یک لایه محدود گچ از لایه آب شور جدا شده و عمده نگرانی ما این است که با انفجار و لرزه نگاری ها برای تخمین مخزن و میدان نفتی ، این لایه های نازک گچ بشکند و اندک آب شیرین ما از بین برود یا با آب شور مخلوط شود.

” کاوش نفت در پناهگاه یخاب اصفهان “، آینده نگری برای تامین انرژی یا تهدید حیات وحش؟

اگر این گسل نمکی بشکند، آب شیرین از دست می رود

محمد قربانی هم یکی دیگر از اهالی منطقه چاه عروس و از فعالان گردشگری است که در گفت و گو با ایرنا با وجود اعلام توقف عملیات اکتشاف از سوی حفاظت محیط زیست شهرستان آران و بیدگل، مدعی است که عملیات متوقف نشده و ادامه دارد.

وی در این ارتباط گفت: اگر شما در چاه عروس با دست زمین را بکنید به آب شیرین می رسید، این سفره آب کوچک روی گسل نمکی بسیار سفتی قرار دارد که اگر این گسل بشکند آب شیرین از دست می رود، اما اینها شبانه کار خودشان را کردند.آنها فاصله قانونی را از ذخیره گاه آب سطحی که مورد استفاده حیات وحش بود، رعایت نکردند.

قربانی افزود: التماس کردیم که فاصله عملیاتتان را تا منبع آب از ۲۰۰ متر بالاتر ببرید، طبق قانون باید ۵۰۰ متر با منبع آب فاصله داشته باشند اما شرکت پیمانکار در ۱۵۰ تا ۲۰۰ متری منابع آب کارش را پیش برد.

به گفته وی این اتفاق در دراز مدت آب شیرین منطقه چاه عروس را تحت تاثیر قرار می دهد: این سفره آب زیرزمینی مثل یک گالن هزار لیتری است که با میخ سوراخش کرده باشید؛سفره آب زیرزمینی کوچکی است که با انفجارهایی که ایجاد کرده اند به احتمال آسیب دیده است.

اگر این لایه گچی بشکند

در همین ارتباط استاد گروه مهندسی آب دانشگاه صنعتی اصفهان به ایرنا گفت: وجود سفرهای آب شور در زیر سفره‌های آب شیرین پدیده شناخته شده ای در هیدروژئولوژی آب‌های زیزمینی است. سفره آب شیرین منطقه چاه عروس سطحی و ممکن است، معلق باشد.

جهانگیر عابدی کوپایی ادامه داد: این سفره آب زیرزمینی یک لایه کاسه مانند دارد که هرچه بارندگی می شود در این کاسه بزرگ که زیرش لایه غیر قابل نفوذ گچی هست، وارد می شود. این سفره آبِ شیرین محدود است و حتی اگر از آب آن هم زیاد برداشت کنند، ممکن است تمام بشود.

«اگر عملیات لرزه نگاری منجر به سوراخ شدن این لایه گچی بین لایه آب شیرین و لایه شور شود ، ممکن است این آب شیرین برود . البته پیشروی آب شور در آب شیرین ممکن است محدود باشد و تمام سفره آب را شور نکند. » این تفسیر و نظر کارشناسی است که عابدی کوهپایی در گفت و گو با خبرنگار ایرنا، بر آن تاکید کرد.

وی در ادامه اما افزود: روش هایی وجود دارد که سفره آب شور، وارد سفره آب شیرین نشود و شرکتی که این بررسی و مطالعات اکتشاف را انجام می دهد باید مراقبت های لازم را انجام بدهد تا این اتفاق نیفتد.

در سایه روشن پاسخ های مبهم

اما در رابطه با آنچه آن سوتر و در همسایگی چاه عروس، در پناهگاه حیات وحش یخاب با ادامه عملیات اکتشاف به طول ۱۰ کیلومتر ادامه داشته است، پیشتر رییس اداره حفاظت محیط زیست آران و بیدگل به ایرنا گفته بود که عملیات اکتشاف پیمانکار شرکت نفت در منطقه حیات وحش یخاب متوقف شده است اما به دلیل اینکه به طور غیرقانونی وارد منطقه شده بودند، اطلاعاتی از جزییات این عملیات ندارند.

عباس نگهبان با بیان اینکه در پناهگاه حیات وحش نه تنها جانوران ، بلکه زیست بوم، گیاهان، جانوران و هوای منطقه هم تحت حفاظت است، گفته بود: در عملیات اکتشافی اخیر، انفجارها داخلی است اما مشکل بیشتر درباره رفت و آمد خودروهای بزرگ و لاستیک‌های بزرگ تر از حد معمولی است که در این منطقه تردد کردند.

به گفته وی به واسطه قوانین پناهگاه حیات وحش باید از هرگونه تخریب در منطقه از عملیات شرکت‌های بزرگی چون شرکت نفت تا کارهای کوچکی مثل چرای دام جلوگیری کرد.

در همین ارتباط خبرنگار ایرنا کوشید در خصوص جزییات بیشتر عملیات اکتشاف نفت در پناهگاه حیات وحش با حسین اکبری، معاون اداره حفاظت محیط زیست استان اصفهان گفت و گو کند، اما وی مصاحبه را تا بررسی های بیشتر و بازدیدهای میدانی به تعویق انداخت.

وی در رابطه با آنچه که سخنگوی مدیریت اکتشاف شرکت نفت، ورودِ با مجوز به پناهگاه حیات وحش یخاب خوانده و از سوی دیگر حفاظت محیط زیست شهرستان ورود غیرقانونی دانسته است، پاسخ روشنی نداد و گفت: یک جلسه دادگاه برگزار شده است اما تا زمانی که در بازدیدها به طور کامل به جغرافیای عملیات واقف نشوم، اظهار نظر نمی‌کنم.

” کاوش نفت در پناهگاه یخاب اصفهان “، آینده نگری برای تامین انرژی یا تهدید حیات وحش؟

مهم است که مرزهای یخاب به‌عنوان کریدور عبور حیات وحش، حفظ شود

اما در همین پیوند یک کارشناس محیط زیست به ایرنا گفت: ادامه عملیات اکتشاف نفت در یخاب، کریدور عبور حیات وحش بین شمال و شرق اصفهان را تهدید می‌کند.

حمیدرضا خواجه پناهگاه حیات وحش یخاب را یکی از مهم ترین و استراتژیک ترین زیستگاه های استان اصفهان خواند و افزود: عملیات لرزه نگاری اکتشاف نفتی به واسطه تردد ماشین آلات و سرو صدای تجهیزات برای منطقه بکری که حیات وحش به آنها عادت ندارند، شرایط ناامن ایجاد خواهد کرد و در صورت صدور مجوز و ادامه عملیات اکتشافات نفتی و بهره برداری ، تبعات بسیار زیادی در پی خواهد داشت.

این کارشناس محیط زیست با اشاره به تهدید کریدور عبور حیات وحش بین پناهگاه حیات وحش یخاب و پارک ملی کویر، گفت: جبیر، یکی از مهمترین گونه‌های در خطر انقراض است که بین پناهگاه حیات وحش یخاب و پارک ملی کویر رفت و آمد دارد، بنابراین مهم است که این کریدور عبور حفظ شود.

«اگر مناطق تکه تکه و ارتباطاتشان قطع شود، متاسفانه کارکرد اکوسیستمی خودشان را نخواهند داشت و این تهدید بزرگی برای حیات وحش مناطق است.»، این آن چیزی است که خواجه با تاکید بر آن معتقد است تبعات این اکتشاف و در صورت تایید برای بهره برداری می تواند برای این زیستگاه مخاطره آمیز باشد.

خواجه با اشاره به نگرانی کارشناسان و فعالان محیط زیست از عملیات اکتشاف نفت در اوایل دهه ۹۰ و در پارک ملی کویر، گفت: پناهگاه حیات وحش یخاب در جنوب پارک ملی کویر و کریدور عبورحیات وحش با مناطق شرقی استان اصفهان است که به این واسطه تهدید می‌شود.

این کارشناس محیط زیست با اشاره به بکر بودن پناهگاه حیات وحش یخاب و به دور بودن آن از فعالیت صنعتی و معدنی، گفت: تبعات منفی فعالیت صنعتی و معدنی در مناطقی چون پناهگاه حیات وحش یخاب که خصوصیات طبیعی بارز دارد، خیلی بیشتر است.

به گفته خواجه، اکتشاف نفت به دلیل انفجارها، لزره نگاری و ترددهای زیادی که انجام می‌شود، تبعات منفی بسیاری برای منطقه حیات وحش یخاب می‌تواند داشته باشد.

وی با اشاره به ناامن کردن پناهگاه حیات وحش یخاب برای گونه‌های جانوری به واسطه حضور و فعالیت انسان ، گفت: با این اقدام، یکی از ارزشمندترین، امن‌ترین و بهترین زیستگاه‌های طبیعی منطقه ناامن می‌شود.

این کارشناس محیط زیست همچنین با تاکید بر معضل فرسایش خاک در شمال و شمال شرق اصفهان، افزود: اقدام اخیر در پناهگاه حیات وحش یخاب، باعث تشدید فرسایش خاک خواهد شد.

به گفته وی اینکه به مرزهای پناهگاه های حیات وحش، پارک های ملی و مناطق حفاظت شده اعتنا بشود و این مرزها شکسته نشود ، بزرگترین دستاوردی است که می‌توانیم در استان اصفهان داشته باشیم. اتفاقی که به واسطه اهمیت دادن به این مرزها، دیگر از این مناطق جاده عبور ندهند یا عملیات اکتشاف نفت و معدن انجام نشود.

سخنگوی مدیریت اکتشاف شرکت ملی نفت ایران : مجوزهای لازم اخذ شده است

اما در ادامه و در حالی که پیگیری ها برای گفت و گو با شرکت پیمانکار اکتشاف زیر عنوان «دانا» موفقیت آمیز نبود ، خبرنگار ایرنا پیگیر این موضوع از طریق شرکت «عملیات اکتشاف» و همچنین «مدیریت اکتشاف شرکت نفت ملی ایران» بود که با بررسی‌ها روشن شد، این پیمانکار از سوی «مدیریت اکتشاف شرکت ملی نفت ایران» مجری این طرح بوده است.

در همین ارتباط سخنگوی مدیریت اکتشاف شرکت ملی نفت ایران به ایرنا گفت: این پروژه تمام مجوزهای امنیتی و حفاظتی لازم را اخذ کرده و این جزو پروتکل‌های ماست که بدون مجوز در جایی اقدام نکنیم.

سعید حسنی افزود: تمام مجوزهای محیط زیستی برای انجام این پروژه اخذ و توسط شرکت دانا اجرا و تمام شده است.

وی با تاکید بر اینکه اقدام اکتشافی و لرزه نگاری هیچ مخاطره ای برای محیط زیست و آب های زیرزمینی این منطقه ندارد، گفت: اقدام لرزه نگاری، یک عملیات فنی و علمی پذیرفته شده در کل دنیاست و به روز ترین و متخصص ترین افراد در این پروژه ها کار می کنند.

حسنی در توضیح بیشتر افزود: انفجارها در عمق و بسیار ضعیف هستند و در سنسورهای لرزه گیر که در کابین قرار دارند، ثبت و این اطلاعات توسط همکاران ما تفسیر و تحلیل می‌شوند.

به گفته وی طول موج های ایجاد شده نشان می‌دهند که در این مکان هیدروکربنی وجود دارد یا ندارد و اگر دارد آیا بهره برداری، اقتصادی هست یا نیست و اگر اقتصادی هست، طول و عرض میدان چقدر است.

سخنگوی مدیریت اکتشاف، همچنین در رابطه با تردد ماشین‌های بزرگ شرکت پیمانکار در پناهگاه حیات وحش یخاب، گفت: عملیات لرزه نگاری و اکتشاف به طور عمده، خطی است و حفاری توسط افراد پیاده انجام می شود و ماشینی درمنطقه تردد نمی‌کند.

وی افزود: تمامی میدان‌های نفتی و گازی مثل پارس و دشت آزادگان که بعد از انقلاب و با رعایت الزامات محیط زیستی کشف شده اند؛ اما بخشی از کار به حوزه بهره برداری برمی‌گردد که آن هم امنیت کشور مجوزهای لازم را صادر می‌کند و این گونه نیست که شرکتی سر خود اقدام کند.

وی با بیان اینکه امنیت انرژی جزو مخاطره آمیزترین بخش‌های تمامی کشورهاست، افزود: امنیت انرژی در کشور ما با توجه به موضوعات بین المللی که سعی می‌کنند ، کشور ما را تحت شعاع قرار بدهند، اهمیت ویژه دارد ، باید در حوزه های مختلف از جمله در حوزه انرژی جهادی کار کرد و نیازهای کشور را خودمان تامین کنیم.

سخنگوی مدیریت اکتشاف شرکت ملی نفت ایران در ادامه گفت و گو با خبرنگار ایرنا، افزود: بر اساس مطالعات اولیه ای که انجام شده است ، استان اصفهان وضعیت انرژی بسیار خوبی دارد و همکاران ما برنامه ریزی می‌کنند که برای سال‌های بعد، استان اصفهان را مورد کاوش انرژی قرار بدهند.

به گزارش ایرنا ، پناهگاه حیات وحش یخاب در فاصله ۴ کیلومتری غرب شهر آران و بیدگل واقع شده و قسمتی از مرز شمالی آن با مرز پارک ملی کویر مشترک است.

این منطقه به علت دارا بودن گونه‌های نادر مانند یوزپلنگ، سیاه‌گوش، گربه شنی، گربه وحشی، جبیر، زاغ بور و پرندگان شکاری ارزشمند در کشور، از زیستگاه‌ها و ذخیره گاه‌های غنی ایران محسوب می‌شود؛ همچنین «چاه عروس» در ۴۵ کیلومتری ابوزیدآباد در شهرستان آران و بیدگل واقع شده و یکی از زیباترین و بکرترین مناطق کویری کشور است.