ضرورت یکپارچه‌سازی اکتشاف در بخش معدن/ تامین پایدار مواد اولیه اولویت ماست

در خصوص تاریخچه و اهداف شکل‌گیری شرکت توسعه معادن فولاد خوزستان توضیحاتی ارائه بفرمایید.

تامین مواد اولیه، یکی از چالش‌های اساسی صنعت فولاد به شمار می‌آید که تحقق اهداف پیش‌بینی شده برای این صنعت را با ریسک‌های جدی مواجه می‌سازد. به نظر می‌رسد در حال حاضر با چالش تامین مواد اولیه برای فولادسازان کشور و تشدید این بحران برای طرح‌های توسعه‌ در آینده روبه‌رو هستیم و علی‌رغم آگاهی نسبی که از این مسئله در کشور به‌ وجود آمده، همچنان اقدامات چشمگیری برای حل مشکلات موجود پیش رو انجام نپذیرفته است. صنعت فولاد در زمره صنایع سنگین و نقش‌آفرین در اقتصاد کشور قرار دارد. این صنعت شاهرگ حیاتی اقتصاد، صنعت، عامل توسعه اشتغال و فرصتی برای توسعه و رشد اقتصادی ایران است. شرکت فولاد خوزستان به عنوان یکی از بزرگ‌ترین واحدهای فعال در عرصه صنعت فولاد کشور، با تمرکز بر تداوم تولید و حفظ سهم از بازار در سال‌های اخیر و با برنامه‌ریزی مناسب و همکاری با تامین‌کنندگان مواد اولیه، مانع از آن شده است که چالش مواد اولیه صنعت فولاد خدشه‌ای به روند روبه‌رشد تولیدات این شرکت وارد آورد. همچنین این شرکت، با اتخاذ سیاست‌هایی در زمینه بومی‌سازی و توانمندسازی داخلی، واردات قطعات یدکی مورد نیاز خود را به حداقل رسانده است. بدون شک مهم‌ترین اصل برای واحدهای تولیدی صنعت فولاد، تامین مواد اولیه است. با توجه به نیاز شرکت فولاد خوزستان همچون سایر شرکت‌‌های فولادی به تامین به‌ موقع مواد اولیه و نیز عدم توازن عرضه و تقاضا در کشور و در نظر گرفتن این موضوع که در حوزه اکتشاف می‌توان اقدامات بهینه و به‌صرفه‌تری کرد و به منظور رفع چالش تامین پایدار مواد اولیه و با رویکرد اکتشاف، استخراج، بهره‌‌برداری و بازرگانی پس از بررسی و آسیب‌شناسی‌‌ها، تاسیس شرکت توسعه معادن فولاد خوزستان در دستور کار قرار گرفت. در ادامه، پس از مطالعات اولیه و امکان‌سنجی وضعیت معادن موجود در سطح کشور، تاسیس شرکت توسعه معادن فولاد خوزستان در تاریخ هشتم دی ماه سال ۱۴۰۰ عملیاتی شد.

شرکت توسعه معادن فولاد خوزستان ارائه‌دهنده کلیه خدمات در زمینه اکتشاف، استخراج، فرآوری، بهره‌‌برداری و بازرگانی در حوزه صنعت و معدن کشور با اولویت تامین نیازهای گروه فولاد خوزستان است. گفتنی است که پس از تاسیس شرکت توسعه معادن فولاد خوزستان، بررسی و شناسایی معادن در دستور کار قرار گرفت. خوشبختانه اقدامات موثری در این راستا انجام پذیرفته و با چندین معدن مذاکراتی شده است. یکی از مهم‌ترین اقدامات این شرکت، توسعه معادن کوچک‌‌مقیاس است که امیدوار هستیم در میان‌ مدت شاهد نتایج مطلوب این برنامه باشیم.

در حال حاضر بخش معدن کشور با چه چالش‌های عمده‌ای مواجه است؟

از زمانی که تعادل عرضه و تقاضای مواد اولیه در داخل کشور دستخوش تغییراتی شد و در ادامه از بین رفت و یا به عبارت بهتر، شرکت‌های معدنی به تولید فولاد روی آوردند، رسالت تکمیل اکتشاف و شناسایی پتانسیل‌های موجود در این حوزه در شرکت‌های معدنی صورت نپذیرفت و سود نقدی سهام این مجموعه‌ها در زمینه طرح‌های توسعه فولادی به کار گرفته شد. علی‌رغم معادن و پتانسیل‌های معدنی فراوانی که در داخل کشور وجود دارد، متاسفانه اکتشافات جامع و آمایش سرزمینی در داخل صورت نپذیرفته است. در حالی که به جز طرحی که توسط شوروی سابق در این زمینه در گذشته انجام شد، هیچ پی‌جویی قدم به قدم و همچنین استفاده از پهبادها و به کارگیری از دانش و تکنولوژی روز جهت بررسی وضعیت ذخایر معدنی در اعماق زمین صورت نپذیرفته است. در همین راستا، بخش‌های مختلف اعم از دولتی و خصوصی به صورت جزیره‌ای عمل کرده‌اند و این مسئله حاکی از آن است که در داخل کشور، یک متولی واحد و مشخص در حوزه اکتشاف وجود ندارد. نکته قابل تامل این است که یک سری شرکت‌های خصوصی که هیچ ارتباطی با بخش معدن و صنایع معدنی ندارند، به دنبال حضور در این عرصه هستند و چنین مسئله‌ای قابل درک نیست. در حالی که اگر یک متولی مشخص برای اکتشاف در کشور در نظر گرفته شود، خط مشی و استراتژی معینی در این زمینه در راستای اهداف ملی ایجاد خواهد شد و شاهد کاهش مشکلات موجود خواهیم بود.

برای مثال، یکی از دلایل عدم موفقیت واردات سنگ‌آهن از افغانستان که به عنوان یکی از معدن‌خیزترین کشورهای جهان در همسایگی ما قرار دارد، جزیره‌ای عمل کردن بخش‌های مختلف بوده است. همین مسئله در ادامه منجر به آگاهی و هوشیاری معدن‌کاران این کشور شده است و آن‌ها به دنبال ارزیابی واحدهای مختلف معدنی کشور جهت فروش سنگ‌آهن هستند. ترکیه به عنوان یکی دیگر از همسایگان ایران، در هر زمینه‌ای اقدام به ایجاد سازمان‌های مردم نهاد کرده است تا پیگیری امور مرتبط با صنایع مختلف به ویژه فولاد ضمن هماهنگی با شرکت‌های فولادی این کشور توسط همین سازمان‌ها صورت پذیرد و این مهم منجر به موفقیت آن‌ها در صنایع مختلف شده است. از سوی دیگر، مقوله معارضان و سازمان‌های دولتی غیرمربوط به بخش صنعت و معدن، یکی از چالش‌های بزرگی است که فعالان معدنی کشور با آن دست و پنجه نرم می‌کنند و برای مثال اگر فردی تصمیم به تملک یک معدن سنگ‌‍آهن را داشته باشد، با ممانعت این سازمان‌ها مواجه خواهد شد. این مسئله یکی از گلوگاه‌های مهم در بخش اکتشاف است که ضرورت دارد سازمان‌های ذی‌ربط نسبت به رفع آن‌ها تمهیدات لازم را بیندیشند.

نقش دولت در رفع مشکلات موجود را چگونه ارزیابی می‌کنید؟

قوانین و دستورالعمل‌های تبیین شده از جانب دولت که به بخش صنعت و معدن ابلاغ می‌شود، از موازی‌کاری‌هایی در ماده‌ها و تبصره‌های موجود برخوردار است که منجر به ایجاد مشکلاتی برای فعالان این صنعت شده است. بر همین اساس شاخص‌ها و استانداردهای تعریف شده در این زمینه باید به روزرسانی شوند و تحلیل و به کارگیری از تجربه کشورهای موفق در خصوص به کارگیری از ابزارآلات و تکنولوژی‌های جدید در دستور کار قرار بگیرد تا بتوانیم ضمن بومی‌سازی آن‌ها، شاهد سرعت‌دهی لازم در زمینه اکتشاف باشیم؛ چراکه اکتشاف، یک فرایند زمان‌بر بوده و به همین علت، تمایل سرمایه‌گذاری در این حوزه کاهش پیدا کرده است. بنابراین فعالان معدنی باید ضمن به‌کارگیری از تجهیزات و تکنولوژی روز و مدیریت سرعت‌دهی در اکتشاف، مدیریت هزینه‌های لازم را داشته باشند تا بتوانیم شاهد رونق و توسعه اکتشاف در کشور باشیم.

آیا سرمایه‌گذاری‌های لازم طی سالیان اخیر در بخش معدن به ویژه معادن سنگ‌آهن کشور صورت پذیرفته است؟

 معادن سنگ‌آهن مگنتیت ایران در حال اتمام است و  پتانسیل‌های معدنی موجود در این بخش نیز در اعماقی قرار دارند که عملیات استخراج، نیازمند سرمایه‌گذاری کلان در این زمینه است که با توجه به جریان نقدینگی حاکم در کشور، کاملا ریسک‌پذیر محسوب می‌شود. برای مثال، در صنعت سرب و روی کشور، ذخایر اکسیدی معدن انگوران رو به پایان است و بر همین اساس ضرورت دارد دانش فرآوری و تشویه خاک سولفوره در دستور کار فعالان این صنعت قرار بگیرد. در صنعت فولاد نیز باید نیم نگاهی به معادن سنگ‌آهن هماتیت داشته باشیم؛ چراکه تکنولوژی آن در داخل کشور موجود است و به‌کارگیری از این تکنولوژی، نیازمند سرمایه‌گذاری و البته پذیرش ریسک حاصل از آن است و شرکت‌های بزرگ فولادی باید به سمت استفاده از ذخایر هماتیتی حرکت کنند. همچنین باید اکتشاف تا اعماق بیشتر در دستور کار واحدهای عظیم معدنی قرار بگیرد تا بتوانیم به ذخایر بیشتر سنگ‌آهن جهت استفاده در صنعت فولاد دست پیدا کنیم.

چشم‌انداز شرکت توسعه معادن فولاد خوزستان در راستای توسعه و حضور موفق در بازار چیست؟

در افق زمانی میان‌مدت، شرکت توسعه معادن فولاد خوزستان در سال‌های آتی شرکتی پیشرو با بالاترین توانایی در ارائه خدمات با کیفیت صنعتی و معدنی مصرفی خواهد بود. این شرکت، با اهداف کلان و برنامه‌هایی همچون بازاریابی و فروش محصولات معدنی در کشور و راه‌اندازی معادن کوچک (ذخایر پنهان) و خرید سهام و مشارکت در پروژه‌های بزرگ معدنی، می‌تواند کمک شایانی به صنعت فولاد کشور و منطقه کند. همچنین توسعه معادن کوچک‌‌مقیاس نیز در برنامه‌های شرکت توسعه معادن فولاد خوزستان قرار دارد. در زمینه اکتشافات نیز این شرکت قصد دارد در پهنه‌های بزرگ معدنی در قالب کنسرسیوم‌های فولادی حضور داشته باشد تا با توجه به ظرفیت واحد، سنگ‌آهن مورد نیاز را تامین کند. در واقع تامین مواد اولیه صنعت و توسعه زیرساخت‌ها به منظور بهره‌برداری مناسب از ظرفیت‌های کشور، جزو اهداف بلندمدت این شرکت است. در حوزه حمل‌ونقل مواد معدنی و تامین پایدار مواد اولیه فولاد خوزستان و سایر واحدهای فولادسازی در سطح کشور نیز با توجه به ظرفیت‌های هلدینگ فولاد خوزستان، برنامه‌ریزی‌هایی برای همکاری با شرکت چندوجهی فولاد لجستیک در دستور کار قرار دارد. در این زمینه می‌توان به همکاری در زمینه خرید ماشین‌آلات مورد نیاز، حمل مواد اولیه از معادن و سایر اقداماتی اشاره کرد که در نهایت می‌توانند هم‌افزایی و سودآوری شرکت را به حد مطلوب برسانند.