مدیریت ریسک، مانع تحمیل هزینه‌ به پروژه‌های صنعت نفت و گاز می‌شود

به گزارش کنکاش فردا، رضا نوشادی امروز (سه‌شنبه، ۱۹ اردیبهشت‌ماه) در نشست سراسری هم‌اندیشی مدیران ارشد و رؤسای اچ‌اس‌ئی صنعت نفت گفت: سرفصل‌های این نشست شامل اچ‌اس‌ئی در مرحله امکان‌سنجی، طراحی پایه و طراحی تفصیلی است. من در ابتدا افق را قدری فراتر از این سرفصل‌ها می‌برم؛ در طراحی مدیریت پروژه، آن‌ چیزی که از اچ‌اس‌ئی  انتظار داریم، گسترده‌تر از مباحث اولیه است. معروف‌ترین استاندارد فراگیر مدیریت پروژه در عرصه جهانی، همان چیزی است که به PMBOK معروف است. یکی از ۱۳ سرفصل مدیریت پروژه PMBOK که در فصل ۱۱ به آن اشاره شده، مدیریت ریسک است.

وی افزود: در تعریف استاندارد این مدیریت، ریسک به شرایط یا اتفاق غیرقطعی گفته می‌شود و ممکن است بر اهداف تعریف‌شده برای پروژه تأثیر مثبت یا منفی داشته باشد. این اهداف ابتدا می‌تواند مربوط به تولید باشد اما وظایف و مسئولیت‌ها در مقابل محیط زیست و اطرافیان و دیگر پروژه‌ها هم تعیین‌کننده است.

مدیرعامل شرکت مهندسی و توسعه گاز ایران تصریح کرد: همکاران اچ‌اس‌ئی باید توجه کافی به قضاوت کارشناسان یا Expert judgment داشته باشند. از همان بخش نخست که می‌خواهیم برای مدیریت ریسک برنامه و طرح داشته باشیم و قسمت‌های بعدی که می‌خواهیم ریسک‌ها را شناسایی کنیم؛ پس از اینکه ریسک‌ها شناسایی شد، باید بتوانیم یک آنالیز کیفی از ریسک داشته باشیم. این موضوع بسیار مهم است.

نوشادی ادامه داد: در ارزیابی کیفی ریسک، به‌طور عمومی شرکت‌های بیمه پیشتاز مدیریت ریسک هستند؛ شرکت‌های بیمه‌ای را در سطح جهانی می‌شناسیم که با مرور نقشه‌ها، رعایت ایمنی را در طرح بررسی کرده و براساس آن حق بیمه تعیین می‌کنند. پس از ارزیابی کیفی ریسک، نوبت به آنالیز کمّی می‌رسد. در این مرحله، تکنیک‌های متفاوتی را برای محاسبات عددی، آمار و احتمالات وقوع اتفاق‌ها داریم.

وی گفت: مرحله مهم بعدی این است که بگوییم حالا با اطلاعات به‌دست‌آمده و شناسایی مشکلات، چه پاسخ‌هایی به مسائل پیش رو می‌دهیم. پس از آنکه پاسخ‌ها و راهکارها را تعریف کردیم، اقدام‌های لازم را به مرحله اجرا درمی‌آوریم و مجدد اقدام‌ها را بررسی می‌کنیم تا متوجه شویم که راهکارهای شناسایی‌شده برای مدیریت ریسک کفایت می‌کند یا خیر. درنهایت، مرحله پایش است.

مدیرعامل شرکت مهندسی و توسعه گاز ایران درباره مبحث طراحی بیان کرد: در بخش طراحی، با مبحث شناسایی مخاطره‌هایی روبه‌رو هستیم؛ شناسایی مخاطره‌ها محتمل و تعیین قابلیت پذیرش ریسک‌هاست. هیچ ملاک و معیاری در معاونت مهندسی و توسعه وزارت نفت نداریم که بدانیم چه حدی از ریسک را خودمان متحمل شویم، یا چه مقدار را به بخش‌های فنی بسپاریم و چقدر را زیر پوشش بیمه قرار دهیم.

نوشادی در ادامه تأکید کرد: بنابراین ضرورت دارد ما دستورعمل مشخصی از طرف اچ‌اس‌ئی و معاونت مدیریت مهندسی و توسعه وزارت نفت برای این موضوع داشته باشیم. پس از ریسک‌های کمّی و ارزیابی آنها، وارد مرحله آنالیز شده و راهکارهای کاهش ریسک ارائه می‌شود.

وی تصریح کرد: چرا گاه هزینه‌های ایمنی برخی پروژه‌ها زیاد است و چرا زمانی که می‌توانیم اقدام‌های لازم را انجام نمی‌دهیم که فردا مجبور باشیم برای ارتقای سیستم‌ها هزینه‌های چندبرابری پرداخت کنیم. در طراحی شاید هزینه تغییر، یک دلار باشد اما زمانی که پروژه اجرا می‌شود، هزینه تغییر، به یک‌میلیون یا حتی صدمیلیون دلار خواهد رسید. پس بهترین زمان مطالعه ریسک، همان زمان طراحی است.

به گفته مدیرعامل شرکت مهندسی و توسعه گاز ایران، اگر چرخه عمر پروژه را بررسی کنیم، متوجه می‌شویم که بهتر است در مرحله امکان‌سنجی، ریسک‌ها را مطالعه کنیم. همچنین در مرحله طراحی مفهومی، بی‌شک لازم است قوانین و مقررات محلی را بررسی کنیم و همه‌چیز باید مطالعه شود.

نوشادی ادامه داد: بنابراین لازم است یک منطق اقتصادی برای فعالیت‌های  محیط زیستی خود داشته باشیم، زمانی که روش‌ها و قوانین را مرور می‌کنیم، چیزی بنویسیم که ما را به حفظ محیط زیست وادار کند، نه اینکه تصور کنیم برای منافع بیشتر می‌توانیم محافظت از محیط زیست را نادیده بگیریم. در این میان باید بگویم که در بحث بهره‌برداری، مرور کردن تأسیسات، موضوعی تقریباً مغفول است که باید به آن توجه بسیاری داشته باشیم.

وی یادآور شد: در مدیریت پروژه، از مرحله بررسی تأسیسات، با پروژه خداحافظی می‌کنیم. اینجا جلوه‌گری شما کارشناسان اچ‌اس‌ئی که در این مرحله می‌توانید جایگاه خودتان را تثبیت کنید. این موضوع‌ها به‌طور معمول در مدیریت پروژه دیده نمی‌شوند.