پوتین صبر اوپک را محک می‌زند؟

به گزارش کنکاش فردا، روسیه تاکنون توانسته است روابط خود با سازمان کشورهای صادر کننده نفت (اوپک) و برخی دیگر از قدرت‌های نفتی و گازی به خصوص در شرق را حفظ کند. با این حال، با گذشت بیش از یک سال از جنگ اوکراین، به نظر می‌رسد پوتین به تدریج در حال گسستن روابط خود با عربستان سعودی و سایر کشورهای عضو اوپک است.

طی سال گذشته، روسیه پس از تحریم‌های سختگیرانه‌ای که از سوی آمریکا و اروپا علیه بخش انرژی این کشور اعمال شد، روابط انرژی خود را با قدرت‌هایی تقویت کرده که پذیرای نفت و گاز ارزان این کشور هستند. مسکو موفق شده است بازارهای عظیم هند و چین را جذب کرده و اوایل امسال، به بزرگترین صادر کننده نفت به چین تبدیل شود. اما اکنون روسیه ممکن است به اوپک که صنعت نفت و گاز این کشور را در همه این سالها تقویت کرده بود، آسیب بزند.

اوپک در سال ۲۰۱۶ توسعه یافت و با تولیدکنندگان دیگر شامل روسیه در قالب گروه اوپک پلاس، پیمان همکاری بست و همچنان‌ که روسیه فروش نفت به غرب را از دست داده است، به نظر می‌رسد اوپک پلاس از پوتین در تلاش برای سود بردن از قیمت بالای نفت حمایت کرده و با کاهش تولید گروهی برای حمایت از قیمت‌های بالای نفت، موافقت کرده است.

با این حال، در آخرین نشست اوپک پلاس که اوایل ژوئن برگزار شد، گزارش شد مقامات سعودی از رفتار روسیه ناخشنود هستند. این سازمان در نشست آوریل، با کاهش تولیدش به میزان ۵۰۰ هزار بشکه در روز موافقت کرده بود. با این حال، روسیه برای حمایت از اقتصادش و کمک به تامین مالی جنگ در اوکراین، همچنان مقادیر زیادی نفت تخفیف‌دار به بازار عرضه می‌کند. این مسئله با وجود اعمال مکانیزم سقف قیمت ۶۰ دلار در هر بشکه توسط گروه هفت برای فروش نفت روسیه، اتفاق افتاده است.

اکنون به نظر می‌رسد پوتین می‌خواهد حمایت اوپک را برای سود بردن از قیمت بالای انرژی به ضرر کشورهای عضو دیگر این گروه به دست آورد. کاهش تولید مکرر اوپک، قیمت‌ها را در گذشته بالا و بالاتر برده و به روسیه اجازه داده است قیمت اوپک را شکسته و خریداران را جلب کرده و به فروش نفت ادامه دهد. هند، چین و چند کشور دیگر تاکنون تحریم‌های غربی را نادیده گرفته و از این لحظه، به عنوان فرصتی برای ذخیره سازی نفت ارزان استفاده کردند. این امر باعث شده است سایر کشورهای عضو اوپک، سهم بازار خود را از دست بدهند. به عنوان مثال، روسیه در دو ماه نخست امسال، از عربستان سعودی به عنوان بزرگترین صادر کننده نفت به چین سبقت گرفت و حدود ۱.۹۴ میلیون بشکه در روز نفت به این غول آسیایی عرضه کرد که در مقایسه با مدت مشابه سال ۲۰۲۲، افزایش ۲۳.۸ درصدی داشت.

اکنون اوپک متوجه شده است؛ یعنی پوتین ممکن است نتواند به این تاکتیک برای مدت طولانی ادامه دهد. کشورهای عضو اوپک، به سرعت اعتماد به روسیه را از دست می‌دهند. گویا وزیر انرژی عربستان سعودی گفته است از اعضای گروه که به اهداف تولید نفت خود نمی‌رسند، به ستوه آمده و خواستار شفافیت بیشتری از سوی روسیه در خصوص تولید نفت بیشتر است.

کشورهای عضو این گروه تا به این تاریخ، مانند امارات متحده عربی که به دنبال افزایش سطح تولید خود بودند، صبوری به خرج دادند اما اگر روسیه همچنان باعث شود قیمت‌های اوپک پایین‌تر برود و سهمیه تولید خود را نادیده بگیرد، ممکن است به هرج و مرج در این ائتلاف انرژی پایدار منجر شود. بعلاوه، به دلیل صادرات بالای نفت روسیه با وجود کاهش تولید اوپک، قیمت نفت نزول کرده است. این مسئله نشان می‌دهد که روسیه در نهایت ممکن است ناچار باشد نفت خود را برای حفظ سطح صادرات و به ضرر اقتصاد و نیازهای جنگی خود، به ضرر بفروشند.

در همین حال، به نظر می‌رسد که اوپک نمی‌تواند روی سهمیه تولید خود توافق کنند. این گروه و متحدانش اوایل ماه جاری برای گفت وگو درباره توافق جدید برای تنظیم سهمیه کشورهای عضو دیدار کردند. کاهش تولید بیشتر به میزان یک میلیون بشکه در روز برای تقویت قیمت نفت، در این نشست بررسی شد اما این ایده به دلیل نگرانی‌ها نسبت به رشد اقتصاد جهانی و تقاضای روبه رشد برای انرژی، مورد موافقت قرار نگرفت. تصور می‌رود که عربستان سعودی نیاز دارد تا قیمت نفت به بیش از ۸۰ دلار در هر بشکه برسد تا بتواند مخارج دولتی و هزینه‌های واردات را تامین کند.

قیمت نفت تحت تاثیر شیوع پاندمی کووید در سال گذشته و حمله نظامی روسیه به اوکراین، در سال‌های اخیر نوسان زیادی داشته است. قیمت نفت برنت پس از آغاز جنگ در اوکراین در سال ۲۰۲۲، به بیش از ۱۳۰ دلار در هر بشکه صعود کرد اما از آن زمان کاهش پیدا کرده و در مارس امسال، به پایین ۷۰ دلار در هر بشکه نزول کرد. دیوید فایفی از آرگوس مدیا می‌گوید: ما شاهد کندی شدید رشد اقتصادی کشورهای توسعه یافته، به حدی هستیم که به سمت رکود می‌روند و تصور نمی‌کنیم که تقاضا برای نفت در چین، در چند ماه آینده افزایش زیادی پیدا کند. بنابراین، بازار در نیمه دوم سال دچار محدودیت عرضه نمی‌شود.

بر اساس گزارش اویل پرایس، قیمت نفت از ابتدای از زمان آغاز جنگ اوکراین، از اقبال مصرف‌کنندگانی که پس از متحمل شدن هزینه‌های بالا برای واردات انرژی در سال ۲۰۲۲، با مصائب اقتصادی مواجه شده بودند، کاهش چشمگیری پیدا کرده است. این تا حدود زیادی به دلیل این حقیقت بوده که روسیه از کاهش تولید اوپک و تضعیف این گروه از طریق عرضه نفت ارزان به دو اقتصاد بزرگ به دو مصرف کننده بزرگ جهان یعنی هند و چین استفاده کرده است. اگر روسیه همچنان به این بازی ادامه دهد، بعید است حمایت اوپک پلاس که تاکنون حاضر به محکوم کردن اقدامات روسیه یا مجازات این کشور نشده است را حفظ کند.