ایران چگونه گوی سبقت را در بزرگترین میدان گازی جهان از قطر ربود؟+آمار

به گزارش کنکاش فردا،پارس جنوبی؛ غرور و فخر ایرانی است.

ایران رتبه دوم ذخایر گازی جهان

مهراب قبادی بیگوند رئیس هیئت مدیره و مدیر برنامه ریزی و کنترل طرح‌ها در سازمان منطقه ویژه انرژی پارس با دستی پر از آمار و اطلاعات جامع است او می‌گوید: در حال حاضر در سال ۱۴۰۲ محدوده مصوب میدان گازی پارس جنوبی ۵۸ هزار هکتار است و کشور ایران بعد از روسیه رتبه دوم ذخایر گازی جهان را به خود اختصاص داده است.

قبادی بیگوند اضافه می‌کند: ذخایر گازی ایران ۴۲ درصد از مجموع ذخایر گاز خاورمیانه را به خود اختصاص داده و رتبه اول خاورمیانه را دارا است و پس از آن قطر رتبه دوم دارد.

۷۰ درصد گاز تولیدی کشور در پارس جنوبی

رئیس هیئت مدیره و مدیر برنامه ریزی و کنترل طرح‌ها در سازمان منطقه ویژه انرژی پارس با بیان اینکه میدان گازی پارس جنوبی با دارا بودن هشت درصد از ذخایر گاز ایران، ۷۰ درصد گاز تولیدی کشور را به خود اختصاص داده است، گفت: ظرفیت روزانه تولید گاز ایران یک میلیارد مترمکعب است و روزانه ۷۴۰ هزار بشکه میعانات گازی تولید می‌شود. ۴۰ درصد از تولید بنزین کشور نیز از محل میدان گازی پارس جنوبی تهیه می‌شود.

مدیر برنامه‌ریزی و کنترل طرح‌های سازمان منطقه ویژه اقتصادی انرژی پارس جنوبی در ادامه با اشاره به اینکه ۷۵ درصد از گاز مصرفی کشور در سال ۱۴۰۲ نیز از محل این میدان تهیه شده است، اظهار می‌کند: منطقه پارس جنوبی دارای ۱۶ پهنه اصلی از جمله سکونت، صنعت، مختلط، زیرساخت فضای سبز، نظامی و… است.

 ۷۰۰ میلیون مترمکعب ظرفیت تولید گاز میدان گازی پارس جنوبی

وی ظرفیت تولید گاز میدان گازی پارس جنوبی در حال حاضر را ۷۰۰ میلیون مترمکعب عنوان کرد و می‌گوید: میزان تولید صنعت پتروشیمی در ایران، در سال جاری ۶۹ میلیون تن بوده است و در کل کشور تعداد ۶۸ پتروشیمی داریم که ۲۳ مورد آن در میدان گازی پارس جنوبی واقع است.

پس از پایان صحبت‌های قبادی بیگوند، برای آغاز ماراتن جام رسانه امید هر کدام جدا جدا به تحلیل و واکاوی موارد مطرح شده می‌پردازند تا در راستای انجام رسالت تبیینی خود، گوشه‌ای از جهاد خدمت و روحیه باور و اعتماد به توان داخلی را روایت کنند.

در این گزارش قصد داریم به میزان برداشت ایران و قطر از میدان مشترک گازی بپردازیم و روایت کنیم که چگونه ایران اسلامی توانست با همت جوانانش از قطر در این امر سبقت بگیرد.

پیشی گرفتن ایران از قطر در برداشت از میدان مشترک گازی

نکته جالب در گزارش مدیر برنامه‌ریزی و کنترل طرح‌های سازمان منطقه ویژه اقتصادی انرژی این است که تا قبل از سال ۹۶ این کشور قطر بود که از این میدان مشترک گازی بیشترین استحصال را داشته است و ایران با وجود ظرفیت‌های بزرگ خود در جنوب کشور نتوانسته بود چندان استفاده‌ای در مقابل طرف قطری خود داشته باشد به همین دلیل سال‌ها پیشی گرفتن کشور قطر در برداشت از ذخایر پارس جنوبی به دغدغه‌ای ملی برای ایرانیان تبدیل شده بود.

اما از سال ۱۳۹۶ قضیه متفاوت می‌شود. بر اساس آمار وزارت نفت روند افزایش تولید از میدان مشترک پارس جنوبی در مقایسه با کشور قطر به گونه‌ای است که از سال ۱۳۹۶ با افتتاح فازهای ۱۷.۱۸، ۱۹.۲۰ و ۲۱ روند تولید افزایش چشمگیری داشته و از همین سال ایران گوی سبقت را از کشور قطر ربوده است.

آمارها می‌گوید، در حال حاضر ارزش این میزان گاز تولیدی از پارس جنوبی که ۷۵ درصد گاز مصرفی کشور را تامین می‌کند معادل ۴ میلیون بشکه نفت در روز است یا همان ۷۰۰ میلیون متر مکعب است.

در طول دوره دولت هشتم و دولت نهم، ایران توانست ۱۰ فاز تولید گاز از پارس جنوبی را به بهره‌برداری برساند. اگر چه در طی دولت دهم علی‌رغم سرمایه‌گذاری هنگفتی که انجام گرفت اما به گفته مدیران شرکت ملی نفت ایران به دلیل وضع تحریم‌های علیه ایران و خروج شرکت‌های متخصص خارجی از طرح‌های توسعه‌ای این میدان گازی هیچ فازی به بهره‌برداری عملی نرسید.

در طی دولت سیزدهم طرح‌های توسعه‌ای این میدان گازی با سپردن ادامه کار به شرکت‌های ایرانی از جمله شرکت ملی نفت، پتروپارس، نفت و گاز پارس و تاسیسات دریایی ادامه پیدا کرد.

بهره داری فاز ۱۱ پارس جنوبی با حضور رئیس‌جمهوری

با روی کار آمدن دولت سیزدهم و آغاز فعالیت رسمی آن در مردادماه ۱۴۰۰ با شعار پیشبرد طرح‌ها با تکیه بر توان داخل و اینکه هیچ طرحی نباید معطل تحقق برجام باشد، توسعه فاز ۱۱ با جدیت بیشتری دنبال شد.

سرعت حفاری‌ها افزایش یافت و مرحله نخست حفر چهار حلقه چاه با جدیت دنبال می‌شد. نیمه دی ماه ۱۴۰۰ بود که گروه پتروپارس از ابلاغ رسمی ۲ قرارداد مهم برای تسریع در توسعه فاز ۱۱ خبر داد و اعلام کرد که این قراردادها مربوط به اجرای خط لوله دریایی، همچنین انتقال، اصلاح و نصب سکوی تولیدی در موقعیت SPD11B است.

پس از ابلاغ این قراردادها، فعالیت‌‎های مهندسی، خرید و اجرای متناظر با آن‌ها از ابتدای دی‌ماه ۱۴۰۰، به‌طور رسمی آغاز شد. ۷ ماه بعد، یعنی مردادماه ۱۴۰۱ اعلام شد که عملیات لوله‌گذاری دریایی خط انتقال گاز نخستین سکوی فاز ۱۱ پارس جنوبی در خلیج فارس تکمیل شد.

این عملیات شامل یک رشته خط لوله ۳۲ اینچ دریایی گاز ترش و یک رشته خط لوله ۴.۵ اینچ تزریق منواتیلن گلایکول به طول تقریبی ۱۵ کیلومتر بود که از طریق اتصال در کیلومتر ۱۸ خط لوله دریایی سکوی دریایی ۱۲C از فاز ۱۲ پارس جنوبی، وظیفه انتقال گاز ترش سکوی ۱۱B را به پالایشگاه خشکی بر عهده داشت.

ابتکار راهگشای دولت سیزدهم

مهرماه ۱۴۰۱، با اعلام قید فوریت به منظور پیشگیری از مشکل ناترازی گاز در زمستان و با هدف تولید زودهنگام گاز از این میدان مقرر شد با کاربست تمام توان و تجهیزات، حفر ۴ حلقه چاه تکمیل شود؛ همچنین با هدف نهایی کردن تولید از این میدان مقرر شد تا با انتقال سکوی بهره برداری فاز C۱۲ میدان گاز پارس جنوبی به موقعیت فاز ۱۱B، خلأ ناشی از ساخت سکو که معمولا سه سال به طول می‌انجامید جبران شده و تولید از این میدان هرچه زودتر نهایی شود.

جابه جایی یک سکوی بهره برداری از موقعیت خود به موقعیتی جدید اقدامی ابتکاری و راهگشا برای سرعت بخشی به روند توسعه فاز مرزی ۱۱ بود. این اقدام که حتی در دنیا هم کم نظیر است (بر اساس آمار موجود، پیش از این جا به جایی سکو یک یا دو بار برای سکو‌های نفتی آن هم توسط بزرگ‌ترین شرکت‌های نفتی جهان انجام شده اما آماری از انجام آن برای سکوهای گازی وجود ندارد)، برای نخستین بار در دولت سیزدهم رقم خورد.

از آنجا که وزارت نفت دولت سیزدهم تلاش می‌کند تا از ظرفیت‌های موجود و فرصت‌ها نهایت استفاده را برای پیشبرد طرح‌ها و پروژه‌ها به کار گیرد این بار نیز به جای معطل ماندن ۳ تا ۵ساله برای ساخت سکوی جدید (اقدامی که باید در دولت‌های گذشته برای آن تصمیم گیری و سفارش‌گذاری ساخت ان انجام می‌شد) از سکوی بهره برداری فاز C۱۲ که تولید آن دیگر از نظر اقتصادی مقرون به صرفه نبود استفاده کرد تا به توسعه فاز ۱۱ سرعت ببخشد.

ضرورت تولید زودهنگام از فاز ۱۱ پارس جنوبی و وجود محدودیت‌های بین المللی سبب شد تا پیمانکار پروژه با بعضی مشکلات عملیاتی جابه جایی سکو رو به رو شود اما در نهایت با پذیرش ریسک از سوی مدیران و کارکنان صنعت نفت و با کمک متخصصان و کارشناسان ایرانی اقدام‌های اولیه و برش پایه‌های سکو انجام شد و سکوی فاز ۱۲ بر روی شناور قرار گرفت تا برای نصب منقل شود.

با اولویت‌گذاری‌های انجام شده در دولت سیزدهم، فروردین ماه امسال (۱۴۰۲) اعلام شد که چاه‌ها تکمیل و خطوط لوله زیردریایی نیز احداث شده است و بخش‌های مرتبط با سه پایه مشعل و بریج نیز در حال نصب است. در ضمن گفتنی است که سفارش‌گذاری ساخت یک سکوی دیگر و جکت دیگر برای این فاز در سال ۱۴۰۰ انجام شده تا بلافاصله با حفاری‌های جدید، توسعه تکمیلی (تولید روزانه ۵۶ میلیون متر مکعب گاز) در آینده عملیاتی شود.

۱۴۰۲؛ سال برپایی جشن تولید از فاز ۱۱

مروری بر روند توسعه فاز ۱۱ پارس جنوبی به عنوان مرزی‌ترین فاز به لحاظ مجاورت با منطقه تحت حاکمیت قطر، در دولت‌های گذشته نشان می‌دهد که هر چند طی این سال‌ها همواره بر طبل ضرورت بهره گیری از توانمندی‌های داخلی کوبیده شد اما در عمل اجرای پروژه‌ها به دلیل محدودیت مالی داخلی و یاعدم دسترسی به یا هر دلیل دیگری معطل خارجی‌ها ماند. دولت سیزدهم اما سعی کرده واقع گرایی، اولویت‌گذاری و کارآمدی را سرلوحه اقدامات خود قراردهد و با تمرکز بر منابع و امکانات موجود به دنبال حداکثر منفعت و کارایی باشد.

تجربه دولت‌ها طی این سال‌ها اثبات کرده که به جای منتظر ماندن برای امضای قرارداد با شرکت‌های خارجی و فرصت سوزی باید از زمان حاضر به شکل مطلوب استفاده کرد و با اتکا به توان داخل و بهره گیری از توان هر شرکت داخلی و خارجی که آمادگی همکاری با صنعت نفت ایران را داشته باشد، توسعه صنایع نفت و گاز را با جدیت دنبال کرد.

فاز ۱۱ پارس جنوبی در همه این سال‌ها بلاتکلیف مانده بود و حتی با وجود اجرای برجام و انعقاد قرارداد با شرکت‌های بزرگ نفتی جهانی، کاری برای توسعه آن انجام نشد. اگر این بار هم دولت سیزدهم کاری نمی‌کرد و نبود تکنولوژی و شرایط پیچیده توسعه و تحریم‌های بین المللی را دستاویز تعلل می‌کرد، شاید هنوز هم توسعه این فاز مغفول مانده بود و در اولویت نبود. در واقع دولت سیزدهم کاری را که ظرف ۲۰ سال گذشته انجام نشده بود، ظرف ۲۰ ماه به سرانجام رساند.

تفاوت دولت سیزدهم با دولت‌های گذشته در استفاده مطلوب از فرصت‌ها و تجهیزات و امکانات است. اینکه توسعه لازم و ضروری و حتمی است ولو با استفاده از سکوهای موجود و معطل نماندن برای ساخت سکوی جدید و استفاده از ظرفیت تاسیسات خشکی و پالایشگاه‌های موجود.

باز شدن گره چند ده ساله در دولت سیزدهم

نتیجه اولویت‌بندی‌ها و برنامه ریزی‌های عملیاتی دولت سیزدهم این شد که فاز ۱۱ میدان مشترک پارس جنوبی پس از دو دهه سفر پرزحمت و پشت سرگذاشتن چالش‌های مختلف مالی، فناوری و سیاسی، بالاخره تابستان امسال به ایستگاه پایانی می‌رسد و این گره چند ده‌ساله از بخت توسعه‌ای این فاز مرزی باز می‌شود.

در فاز اولیه برداشت از این میدان که با انتقال سکوی فاز ۱۲ انجام می‌شود، تولید گاز به ۱۵ میلیون متر مکعب در روز خواهد رسید و پیش بینی می‌شود با ساخت و نصب سکوی بعدی و حفاری چاه ها، تکمیل فاز ۱۱ که گامی مهم برای کشور در راستای دستیابی به استقلال انرژی و ثبات ژئوپلیتیکی است، ظرفیت تولید گاز پارس جنوبی افزایش چشمگیری پیدا کند. این طرح روزانه ۵۶ میلیون متر مکعب گاز، ۵۰ هزار بشکه میعانات گازی و ۷۵۰ متریک تن گوگرد در روز تولید خواهد کرد که این خروجی به تامین نیازهای مصرف داخلی ایران و کمک به ظهور کشور به عنوان یک صادرکننده مهم منطقه‌ای کمک خواهد کرد.

مزایای اقتصادی تکمیل فاز ۱۱ نیز بسیار زیاد است. تخمین زده می‌شود که این پروژه تا ۱۰۰۰۰ شغل ایجاد کند و ۲۰ میلیارد دلار درآمد برای ایران به همراه داشته باشد. افزون بر این، این پروژه همچنین به احیای بخش نفت و گاز ایران که در طول سال‌ها به دلیل تحریم‌ها و سرمایه‌گذاری کم با مشکل مواجه شده است، کمک خواهد کرد.

تولید روزانه لااقل ۱۵ میلیون متر مکعب در روز سه سال زودتر از زمان پیش بینی شده، صرفه جویی در هزینه و زمان ساخت یک سکوی بزرگ به وزن بیش از ۳ هزار تن و افزایش تولید میعانات گازی با این اقدام ابتکاری، جلوی‌عدم النفع چندین میلیارد دلاری در برداشت از این فاز را در سال‌های آینده گرفت و توجه به بهره وری در اجرای پروژه‌های نفتی را به نمایش گذاشت.

گفتنی است که ایران با وجود اینکه تقریبا یک دهه دیرتر از قطر بهره برداری از میدان مشترک پارس جنوبی را آغاز کرده و تنها ۳۰ درصد مساحت میدان را در اختیار دارد، اما امروز برداشت روزانه گاز و میعانات ایران از این میدان مشترک از قطر پیشی گرفته این در حالی است که در طرف قطری، عملا شرکت‌های بزرگ نفتی جهان مالک بخشی از مخزن هستند و ایران با بزرگ‌ترین شرکت‌های جهان رقابت می‌کند نه کشور کوچک و کم جمعیت قطر.

جوانان ایرانی فعل خواستن صرف کردند

نکته مهمی که در این گزارش می‌توان به پی برد این است، که از سال ۹۶ تا کنون که طرح توسعه فازها و تکمیل آن‌ها توسط متخصصان داخلی شتاب گرفته، باعث شده تا ایران گوی سبقت را از رقیب اقتصادی خود در میدان مشترک گازی برباید و اینگونه از ظرفیت منابع عظیم و نفت و گاز خود در راستای بهبود اقتصادش بهره ببرد.

متخصصان و جوانان ایرانی حوزه صنعت نفت ثابت کردند که خواستن توانستن است. آنها فعل خواستن را به خوبی صرف کردند تا اینچنین علی رغم تحریم های ظالمانه با اتکا به توان داخلی چشم های یک دنیا را مبهوت کنند.

برداشت گاز از فاز ۱۱ پارس جنوبی از موفقیت‌های دولت سیزدهم است، با آغاز  این پروژه به ظرفیت گاز کشور اضافه می‌شود. پروژه فاز ۱۱ پارس جنوبی طرحی بود که ۲۰ سال نگه‌ داشته شد و طرف قطری از این میدان گاز استخراج می‌کرد اما در این دولت با حرکت ابتکاری و با انتقال سکو، کار فاز ۱۱ آغاز شد که با این مهم به ظرفیت گاز کشور افزوده می‌شود.