نگاهی به نشست بین‌المللی “بررسی راه‌های ارتقای نقش انرژی‌های تجدیدپذیر در تامین انرژی ملی”

به گزارش کنکاش فردا، دیدگاه‌های جهانی و تجربیات در زمینه انرژی‌های تجدیدپذیر، نقش همکاری‌ها و سرمایه گذاری بین المللی در توسعه انرژی‌های تجدیدپذیر در ایران، برنامه ایران برای توسعه انرژی‌های تجدیدپذیر از محورهای سخنرانی در روز نخست نشست بررسی راه‌های ارتقای نقش انرژی‌های تجدیدپذیر در تامین انرژی ملی در ایران بود.

همچنین معرفی گزارش ارزیابی آمادگی کشورها در توسعه انرژی‌های تجدیدپذیر و بررسی راهکارهای تسهیل سرمایه‌گذاری و پشتیبانی از پروژه‌های انرژی‌های پاک در جمهوری اسلامی ایران و برگزاری میزگرد درباره نقشه راه تامین مالی بین المللی و سرمایه‌گذاری در پروژه‌های انرژی تجدیدپذیر از محورهای سخنرانی در روز دوم برگزاری نشست بود.

مسعود رضایی- مدیر کل برنامه‌ریزی راهبردی و امور بین الملل سازمان انرژی‌های تجدیدپذیر و بهره‌وری برق-  در این نشست اظهار کرد: توسعۀ انرژی‌های تجدیدپذیر و پاک می‌تواند نقش مؤثری در تأمین تقاضای انرژی و رفع ناترازی، توسعۀ مناطق روستایی، ایجاد فرصت‌های شغلی و از همه مهمتر حفاظت و ارتقاء شرایط زیست‌محیطی داشته باشد.

وی با اشاره به اینکه گستره جغرافیایی وسیع کشور ما، ایران، منابع بسیار خوبی از انواع انرژی‌های تجدیدپذیر، مانند روزهای متمادی آفتابی، زمین‌های پهناور و مناطق بادخیر فراوان را در اختیار قرار دارد که بیشتر از متوسط منابع موجود در دنیا است، افزود: در برنامه‌های کلان جمهوری اسلامی ایران، مانند برنامۀ هفتم توسعه به ارتقای کاربرد این مولدها در تامین برق کشور تاکید جدی شده و در برنامه‌های وزاری نیرو در دولت‌های سیزدهم و چهاردهم نیز به صورت عملیاتی پرداخته شده است.

وی افزود: از این رو، ساتبا به عنوان معاونت متولی موضوع در وزارت نیرو، برنامه‌ریزی برای احداث ۳۰.۰۰۰ مگاوات نیروگاه تجدیدپذیر تا سال ۲۰۳۰ میلادی را انجام داده و بخش زیادی از این ظرفیت در مراحل کنترل پروژه قرار گرفته است، به‌گونه‌ای که هم‌اکنون برای بیش از ۱۳.۰۰۰ مگاوات نیروگاه تجدیدپذیر قرارداد امضاء شده و در مراحل مختلف دورۀ پیشرفت خود قرار دارند.

رضایی ادامه داد: برای نیل به هدف یادشده، یعنی افزایش ظرفیت نیروگاه‌های تجدیدپذیر به ۳۰.۰۰۰ مگاوات تا سال ۲۰۳۰ میلادی، «سازمان انرژی‌های تجدیدپذیر و بهره‌وری انرژی برق» (ساتبا)، برنامه‌های اجرایی لازم را تدوین کرده و مدل‌های سیاستی جذابی را برای ورود سرمایه‌گذاران داخلی و خارجی تدوین و مصوب نموده است تا علاقه‌مندی و اطمینان سرمایه‌گذاران برای ورود به این عرصه را بیشتر ‌کنند.

وی با تشریح برخی زیرساخت‌های سیاستی ایجادشده برای توسعه انرژی‌های تجدیدپذیر در ایران اظهار کرد: ایجاد تابلوی سبز بورس انرژی برای فروش برق نیروگاه‌های تجدیدپذیر، برای اولین بار در منطقۀ غرب آسیا، راه‌اندازی شهرک‌های تخصصی خورشیدی برای احداث سریع و راحت نیروگاه‌های خورشیدی توسط سرمایه‌گذاران، برنامه‌های تشویقی و برنامه‌های تکلیفی برای صنایع به منظور تامین بخشی از برق مصرفی از طریق منابع تجدیدپذیر، خرید تضمینی برق تجدیدپذیر نیروگاه‌های خصوصی با قیمت‌های تشویقی و احداث ۵۵۰ هزار سامانۀ خورشیدی پشت‌بامی ۵ کیلوواتی از جمله زیرساخت های ایجاد شده است.

مدیر کل برنامه‌ریزی راهبردی و امور بین الملل ساتبا، توسعۀ انرژی‌های تجدیدپذیر، به‌ویژه در کشوری دارای منابع وافر فسیلی را نیازمند سازوکارهای سیاستی تشویقی و تکلیفی از طریق وضع قوانین و مقررات لازم، دانست و بیان کرد: یکی از پیش‌نیازهای این موضوع، تامین منابع مالی مورد نیاز و همکاری‌های بین‌المللی در راستای تحقق اهداف ملی است.

در روز اول این نشست غلام محسین درزی- دبیر کل امور بین المللی زیست محیطی وزارت امور خارجه به ارایه توضیحاتی پرداخت. وی معتقد است توسعه انرژی‌های تجدید پذیر و پاک می تواند در تامین بخشی از تقاضای انرژی، توسعه مناطق روستایی و ایجاد فرصت های شغلی و از همه مهمتر با توجه به انتشار کمتر گازهای گلخانه ای، نقش موثری در حفاظت و ارتقای شرایط زیست محیطی داشته باشد.

او با تاکید بر اینکه ایران به واسطه گستره جغرافیایی وسیع آن منابع بسیار خوبی از انواع انرژی های تجدید پذیر را در اختیار دارد، عنوان کرد: ظرفیت بسیار خوبی برای توسعه این منابع در کشور وجود دارد که برنامه ریزی برای احداث ۳۰ هزار مگاوات نیروگاه تجدیدپذیر در ۵ سال آینده و هدف گذاری در برنامه هفتم توسعه کشور همگی نشان از رویکرد جدی جمهوری اسلامی ایران برای بهره گیری از این فرصت ها و برای کمک به توسعه اقتصاد ملی و حفاظت از محیط زیست دارد.

به گفته وی برای نیل به اهداف یاد شده همکاران ما در سازمان انرژی های تجدید پذیر و بهره وری انرژی برق (ساتبا) در تلاش هستند با تدوین برنامه های اجرایی لازم، مدل های سیاستی جذابی را برای ورود سرمایه گذاران خارجی و داخلی در جهت توسعه نیروگاه تجدیدپذیر تهیه کنند تا علاقه‌مندی و اطمینان سرمایه گذاران برای ورود به این عرصه بیشتر شود.

 امیدواری از روند افزایشی ظرفیت انرژی های تجدیدپذیر در ایران

همچنین مهدی تفضلی- رئیس گروه توسعه همکاری‌های بین المللی ساتبا- با بیان اینکه یکی از اولویت های ساتبا، بهره گیری از ظرفیت بخش خصوصی، طراحی سیاست های تشویقی متنوع و استفاده از ظرفیت شرکت های دانش بنیان است تا به توسعه انرژی های تجدیدپذیر بیانجامد، تأکید کرد: روند افزایش ظرفیت فعلی انرژی‌های تجدیدپذیر طی سال‌های اخیر امیدوار کننده شده است و ان‌شاالله با ریل گذاری‌های اخیر شاهد سرعت خیلی بیشتر در ساخت نیروگاه‌های تجدیدپذیر در کشور خواهیم بود.

تفضلی با برشمردن پتانسیل‌های فراوان منابع خورشیدی و بادی در ایران خاطرنشان کرد: طی سال‌های گذشته، نقاط پرپتانسیل برای جانمایی نیروگاه‌های خورشیدی و بادی در نقاط مختلف ایران شناسایی شده و برای سرمایه‌گذاری آماده شده است؛ پراکندگی و تعدد نیروگاه تجدیدپذیر در حال نصب در نقاط مختلف ایران نشان‌دهنده برنامه‌ریزی ساتبا متناسب با جغرافیای هر منطقه در این زمینه است.

وی اضافه کرد: محرک‌هایی برای بهره‌گیری بیشتر از منابع تجدیدپذیر در ایران ایجاد شده که از جمله آنها می‌توان به ماده ۱۲ قانون رفع موانع تولید، مصوبه صادرات برق تجدیدپذیر، الزام تامین ۲۰ درصدی برق تجدیدپذیر در ساختمان‌های دستگاه‌های دولتی، ایجاد زیرساخت‌های مرتبط با ایجاد شهرک‌های خورشیدی و راه‌اندازی تابلوی سبز بورس انرژی اشاره کرد.

اما در دومین روز از نشست بین المللی با عنوان بررسی راه های ارتقای نقش انرژی های تجدیدپذیر در تامین انرژی ملی در ایران، فرانچسکو لاکامرا- دبیر کل آژانس بین المللی انرژی‌های تجدیدپذیر( (IRENA )- در پیامی، بر ضرورت همکاری‌های بین المللی برای سرعت بخشی به تلاش‌های ملی در مسیر توسعه انرژی‌های تجدیدپذیر در ایران تأکید کرد.

در بخشی از پیام وی آمده است که “گذار به سوی انرژی های پاک نیازمند همکاری جمعی کشورها است، همانگونه که در تعهد به سه برابر شدن ظرفیت انرژی‌های تجدیدپذیر و دو برابری بهره وری انرژی تا سال ۲۰۳۰ در اجلاس اخیر تغییرات آب و هوایی بر آن تاکید شد.

به هرحال سرعت فعلی رشد انرژی‌های تجدیدپذیر هنوز از سطح مورد نیاز برای دستیابی به اهداف جهانی کاهش انتشار در سال ۲۰۵۰ همچنان عقب تر است و بنابر چشم انداز گذار انرژی آژانس بین المللی انرژی‌های تجدیدپذیر که تا سال ۲۰۳۰ ترسیم شده است جهان باید به یک پیشرفت چشم گیر در افزایش ظرفیت نیروگاه های تجدیدپذیر، ذخیره سازی انرژی و تولید سوخت‌های تجدیدپذیر دست یابد.

برای دستیابی به آن یک تعهد جهانی برای تقویت سیاستگذاری، سرمایه گذاری و همکاری جهانی نیاز است. در گام نخست ایجاد زیر ساخت‌های مرتبط، سرمایه‌گذاری در توسعه شبکه برق، تخصیص زمین و توسعه راه‌های دسترسی در خشکی و دریاها برای استقرار نیروگاه های جدید، توسعه الگوهای تجارت نوین در هماهنگی با مراکز تقاضا و همین اتصالات گسترده شبکه های برق در سطح ملی منطقه ای ار ضروریات این تحول است.

در مرحله دوم؛ یک سیاست تکامل یافته و ساختار نظارتی مرتبط باید طراحی شود تا سرمایه‌گذاری را به صورت هدفمند تسهیل کند و نهایتا به همسویی استراتژیک میان ظرفیت‌های سازمانی کمک می‌کند تا مهارت‌ها و قابلیت‌های موجود با سیستم‌های انرژی مورد نیاز هماهنگ شود”.

تعهد سازمان ملل برای کمک به ایران در توسعه بیشتر انرژی‌های تجدیدپذیر

همچنین اشتفان پریزنر – هماهنگ کننده مقیم سازمان ملل متحد در ایران در این نشست حضور داشت. وی اظهار کرد: موقعیت منحصر بفرد ایران با وجود بیش از ۳۰۰ روز آفتابی و وزش باد قابل توجه، این قابلیت را به ایران داده است تا بتواند با استفاده از نیروهای طبیعی کشور، انرژی های تجدیدپذیر از جمله انرژی باد و خورشید را توسعه ببخشد؛ همچنین ایران علاوه بر پتانسیل اولیه، از نیروی انسانی لازم برای فعالیت در انرژی‌های تجدیدپذیر برخوردار است، به گونه ای که سالانه بیش از ۲۳۰ هزار مهندس در ایران تربیت می شود.

وی افزود: ایران از لحاظ موقعیت جغرافیایی و منابع در مسابقه انرژی‌های پایا مزیت‌های بزرگی دارد؛ ساتبا برای رساندن ظرفیت تولید برق تجدیدپذیر ایران به ۳۰ هزار مگاوات تا سال ۲۰۳۰ برنامه‌ریزی کرده است که این امر علاوه بر کاهش آسیب‌های زیست محیطی به ایجاد اشتغال هم کمک می‌کند.

پریزنر، نقش انرژی‌های تجدیدپذیر را بر کمک به حل مساله انرژی در جهت توسعه اقتصادی، برای آینده نسل بشر و ایجاد شغل مهم دانست و تصریح کرد: طبق محاسبات، هر یک میلیون دلار سرمایه‌گذاری در انرژی‌های تجدیدپذیر سه برابر سرمایه‌گذاری در انرژی‌های فسیلی، شغل ایجاد می‌کند. ما به موضوع انرژی‌های تجدیدپذیر از دید انسانی نیز همچون مزایای هوای پاک، دسترسی یکسان و منصفانه به منابع و کاهش آسیب‌های محیط زیستی نگاه می‌کنیم.

دراین نشست دو روزه کارشناسانی هم به ارائه دیدگاه و نظرات تخصصی خود پرداختند؛ به طور مثال سید مهدی حسینی  اظهار کرد: ساتبا در نظر دارد با توجه به عضویت ایران در آژانس مذکور، همکاری با آژانس مالی (IRENA) را در بخش ظرفیت سازی فنی از طریق برگزاری دوره ها و وبینارهای آموزشی و همچنین ظرفیت های تامین مالی سبز با استفاده از حمایت های آژانس و نیز بکارگیری ساختارهای ایجاد شده با هدف توسعه تجدیدپذیرها و ایجاد ابزارهای نوین تامین مالی توسعه دهد.

همچنین حسین خواجه پور – متخصص انرژی برنامه توسعه سازمان ملل متحد در ایران گفت:  با وجود تمام چالش های توسعه تجدیدپذیرها در ایران، هر جا اراده ای باشد راه حلی هم وجود دارد به این معنا که سیاست گذاران منتظر نمی مانند بازار کربن درست شود تا به بهانه آن، تجدیدپذیرها را توسعه دهند، بلکه به دنبال آن می روند تا زودتر مکانیزمی را بیابند.

وی تأکید کرد: هرچند در حوزه تجدیدپذیرها همیشه رو به جلو بوده ایم ولی برای یک سرمایه گذار داخلی و خارجی نگرانی هایی همچون شرایط پیچیده اقتصادی و محدودیت های بودجه ای وجود دارد. اگر در کشور با چنین چالش هایی مواجه نبودیم شاید دسترسی به منابع، فناوری ها و حمایت‌ها بیشتر می‌شد و البته معتقدم با وجود تمام چالش‌ها، هر جا اراده‌ای باشد راه حلی هم وجود دارد و این یک نکته کلیدی محسوب می‌شود که فکر می‌کنم اعضای ساتبا به آن اعتقاد دارند؛ به این معنا که ساتبا منتظر نیست بازار کربن درست شود تا به بهانه آن تجدیدپذیرها را توسعه دهند، بلکه به دنبال آن می‌روند تا زودتر مکانیزمی را بیابند.

خواجه پور با بیان تجربیات و ایده های نوآورانه در سطح جهان برای غلبه بر چالش های توسعه تجدیدپذیرها در ایران، خاطرنشان کرد: یکی از دگرگونی‌های اساسی که در سیستم انرژی جهان اتفاق خواهد افتاد در حقیقت ریزتر شدن بازارهای انرژی خواهد بود؛ بازارهای متمرکز و از تولیدکننده به سمت مصرف کننده و همراه با انتقال های طولانی کمتر خواهد شد، به صورتی که مسافت انرژی کم کم کوتاه خواهد شد و عنوانی صرفا به اسم تولیدکننده یا مصرف کننده نخواهیم داشت و عمده مصرف کننده ها می توانند تولیدکننده هم باشند؛ دوطرفه شدن جریان انرژی به یکی از نقاط کلیدی تحول آفرین در سطح جهان است.

این کارشناس درباره مزایای توسعه انرژی های تجدیدپذیر در ایران توضیح داد:  در ایران باید جلوی ۶۰ تا ۷۰ درصد از نور ورودی به گلخانه‌ها را بگیریم چرا که اقلیم ما نیاز به پوشاندن انرژی زیاد ورودی دارد و در این شرایط فتوولتائیک می‌تواند به ما در تامین انرژی کمک کند؛ با وجود محدودیت منابع آب و البته به دلیل هزینه بیشتر مصرف انرژی برای بخش کشاورزی، به سمت گلخانه ها می رویم، بنابراین فتوولتائیک می تواند چند مشکل را با هم حل کند؛ یعنی هم به کاهش مصرف انرژی در بخش کشاورزی و هم می‌تواند به افزایش بهره‌وری فعالیت کشاورزی کمک کند.

به گفته وی برای کمک به حفظ تنوع زیستی در مناطقی که گونه‌های در معرض خطر دارند، نیاز است سیستم‌هایی با دسترسی به انرژی داشته باشیم تا بتوانیم از آنها محافظت کنیم؛ این‌ها ایده‌هایی است که می‌تواند انگیزه ما را برای توسعه تجدیدپذیرها بیشتر کند.