از آب گل‌آلود ماهی نگیریم

به گزارش کنکاش فردا، طبق بررسی‌های انجام شده، ۲۸۵ هزار و ۷۶۰ تن مولیبدن محتوی در دنیا طی سال گذشته میلادی مصرف شد  که حدود ۷۹ درصد از آن مرتبط با تامین مولیبدن محتوی فرومولیبدن بوده است. با در نظر گرفتن متوسط عیار ۶۵ درصد برای فرومولیبدن، می‌توان گفت حدود ۳۴۷ هزار تن از این محصول در سال ۲۰۲۳ در جهان به مصرف رسیده است. با توجه به اهمیت بالای فرومولیبدن در تولید فولادهای آلیاژی و کاربرد آن در بخش‌های مختلف، استفاده از این آلیاژ در صنایع فولادی ایران به عنوان یکی از ۱۰ تولیدکننده برتر فولاد جهان نیز همواره مورد توجه بوده است؛ به نحوی که اکنون ۱۴ شرکت داخلی در حال تولید فرومولیبدن به منظور تامین ۱۰۰ درصد نیاز فولادسازان داخلی و صادرات مازاد نیاز آن با هدف ارزآوری به کشور هستند. با این وجود، شرایط کنونی تولید و صادرات این آلیاژ چندان مساعد نیست و فعالان این بخش با برخی چالش‌ها و محدودیت‌های داخلی و صادراتی مواجهند که ادامه فعالیت آن‌ها را در هاله‌ای از ابهام قرار داده است.

مجموع ظرفیت تولید کارخانه‌های فعال در این بخش حدود ۲۴ هزار تن در سال برآورد شده و این در حالی است که میزان عرضه سولفور مولیبدن به عنوان ماده اولیه اصلی تولید این محصول در بورس کالای ایران توسط تنها شرکت تولیدکننده در کشور، به حدود هفت تا هشت هزار تن در سال می‌رسد. با توجه به کمبود عرضه و افزایش تقاضای سولفور مولیبدن که منجر به ایجاد رقابت در تامین ماده اولیه مورد نیاز تولید فرومولیبدن شده است، در حال حاضر تولیدکنندگان فرومولیبدن تنها با ۳۰ درصد توان خود مشغول  فعالیت هستند و بر همین اساس می‌توان گفت حدود یک سوم ظرفیت اسمی تولید این محصول در کل کشور محقق شده است. از طرفی، تنها حدود ۵ درصد از این میزان در داخل مصرف شده و حدود ۹۵ درصد آن در بازارهای صادراتی عرضه می‌شود.

با توجه به آنچه پیش‌تر گفته شد، تولیدکنندگان فرومولیبدن در کشور محکوم به صادرات محصولات خود به بازارهای خارجی هستند و در حالی که تحریم، شرایط فعالیت در حوزه تجارت خارجی را به شدت دشوار ساخته است، فرومولیبدن را به ناچار از طریق حق‌العمل‌کار در کشورهای همسایه همچون ترکیه به فروش می‌رسانند. نکته تامل‌برانگیز اینکه محصول خریداری شده با استفاده از کارت بازرگانی تولیدکنندگان ایرانی و پس از ارائه تخفیف ۱۲ درصدی به حق‌العمل‌کار، از ترکیه به بازارهای اروپایی مانند هلند صادر می‌شود. در ادامه ارز حاصل از فروش فرومولیبدن (یورو) توسط صرافی‌های مجاز در کشورهای حاشیه خلیج فارس به درهم تبدیل شده و در نهایت به دست تولیدکنندگان داخلی می‌رسد. در چنین شرایطی، افراد ملزم به رفع تعهد ارزی و عرضه ۱۰۰ درصد ارز حاصل از صادرات خود در سامانه نیما نیز هستند که با توجه به اختلاف نرخ ارز آزاد و نیمایی، صادرات برای آن‌ها مقرون به صرفه نخواهد بود. با توجه به اینکه صنعت فروآلیاژ در کشور متولی ندارد، برخی تولیدکنندگان از این فرصت سوء استفاده می‌کنند و محصول فرومولیبدن را با تخفیف بیش از ۱۲ درصدی در ترکیه به فروش می‌رسانند. در واقع این اقدام منجر به ایجاد رقابت کاذب میان شرکت‌های ایرانی در بازار کشورهای همسایه شده و از قدرت رقابت‌پذیری با سایر تولیدکنندگان فرومولیبدن در جهان که از جمله می‌توان به شیلی و پرو اشاره کرد، می‌کاهد.

در پایان باید تاکید کرد که رشد تولید فرومولیبدن به عنوان یکی از آلیاژهای پراهمیت در صنعت فولاد، نیازمند افزایش تولید سولفور مولیبدن و عرضه متوازن آن در بورس کالای ایران است و تا زمانی که تولید و عرضه این ماده اولیه در انحصار یک شرکت داخلی است، نمی‌توان چندان به جهش تولید و صادرات فرومولیبدن امیدوار بود. باید توجه داشت که رشد تولید سولفور مولیبدن در گرو افزایش تولید مس است و با توجه به ذخایر قابل‌توجه این ماده معدنی در کشور، می‌توان جهش تولید سولفور مولیبدن در آینده را متصور شد. از طرفی، همسان‌سازی نرخ دلار نیز باید در دستور کار دولت و بانک مرکزی قرار بگیرد تا صادرکنندگان کشور بتوانند محصولات خود را با آسودگی خاطر بیشتری در بازارهای منطقه‌ای و بین‌المللی عرضه کنند.